Bài 1.4: Phụ âm chính và phụ âm cuối vần (ອັກສອນແກນ ແລະຕົວສະກົດ)

1.4. Phụ âm chính và phụ âm cuối vần:
i). Phụ âm chính là phụ âm lấy tiếng của mình làm âm chính của vần.

Ví dụ:

ໄປ (pay)	thì chữ	ປ	là phụ âm chính
ນັກຮຽນ (nặc hiên)	thì chữ	ນ, ຮ	là phụ âm chính
ບ້ານເມືອງເຮົາ (bạn mương hau)	thì chữ	ບ, ມ, ຮ	là phụ âm chính

    Phụ âm chính có tất cả là 32 chữ trong tổng số các phụ âm; trong đó một số đơn thuần là phụ âm chính, một số khác vừa là phụ âm chính vừa là phụ âm cuối vần:

• Số phụ âm đơn thuần là phụ âm chính có 25 phụ âm như:

ຂ    ຄ    ຈ    ສ    ຊ    ຕ    ຖ    ທ    ປ    ຜ    ຝ    ພ    ຟ    ຢ    ຣ    ລ        ຫ    ອ    ຮ    ຫງ    ຫຍ    ຫນ (ໜ)    ຫມ (ໝ)    ຫລ (ຫຼ)    ຫວ

• Số phụ âm vừa là phụ âm chính vừa là phụ âm cuối vần có 8 phụ âm như sau:

ກ    ງ    ຍ    ດ    ນ    ບ    ມ    ວ
ii). Phụ âm cuối vần là phụ âm nằm cuối một từ mà không có nguyên âm kèm theo.
     Ví dụ:  ກາກ, ກາງ, ກາຍ, ກັດ, ການ, ກາບ, ກາມ, ກາວ.
     Trong đó các chữ ກ, ງ, ຍ, ດ, ນ, ບ, ປ, ມ, ວ  ở cuối là phụ âm cuối vần.
     Phụ âm cuối vần chia ra phụ âm cuối vần mở (thay đổi theo dấu) và phụ âm cuối vần tắc (không thay đổi theo dấu thanh)

• Phụ âm cuối vần mở (ຕົວສະກົດເປັນ): là những phụ âm cuối vần có thể biến âm theo dấu thanh, gồm có 5 phụ âm sau: ງ, ຍ, ນ, ມ, ວ.

          Ví dụ: ກ້າງ, ກ້ວຍ, ກິ່ນ, ກ້ອມ, ແກ້ວ.

• Phụ âm cuối vần tắc (ຕົວສະກົດຕາຍ): là những phụ âm cuối vần không thể biến âm đủ theo dầu, gồm có 3 phụ âm sau: ກ, ດ, ບ.

          Ví dụ: ກັກ, ກັດ, ກັບ